Mikä on kuviteltu pohjoinen? Eettisiä periaatteita [Qu'est-ce que l'imaginaire du nord ? Principes éthiques - en islandais]

Rapport de recherche

IS Öldum saman hafa listmálarar og rithöfundar hins vestræna heims sett fram hugmyndir um „norðrið“ sem hafa með tímanum og æ fleiri lögum af orðræðu, skapað „ímynd norðursins“ – sem vísar til svæðisins frá norðurhluta Skandinavíu, Grænlands og Rússlands til „hánorðurs“ eða norðurskautssvæðanna. Aðeins rétt öld er síðan Vesturlandabúar komust á Norðurpólinn en sá áfangi gefur tvöfalda sýn á „norðrið“: annars vegar utan frá – sem byggist á hugmyndum Vesturlandabúa – og hins vegar innan frá – sýn íbúa norðurheimsskautssvæðanna (Inúíta, Sama, Algonkvína o.s.frv.). Sú fyrrnefnda er oftsinnis einfölduð, sú síðarnefnda að mestu hundsuð. Ef við viljum öðlast víðtæka yfirsýn yfir hvað „norðrið“ er, verðum við að spyrja tveggja spurninga: hvernig skilgreina ímyndir „norðrið“, og hvaða siðfræðireglum eigum við að fylgja í því hvernig við skoðum og metum norræn menningarsamfélög í þeim tilgangi að öðlast fullnaðaryfirsýn um þau (einkum og sér í lagi þau sem hafa verið vanmetin). Í bók þessari leita ég svara við þessum tveimur spurningum, fyrst með því að skilgreina hverjar ímyndir „norðursins“ séu og síðan með því að leggja fram hugmyndir um hvernig megi betur nálgast hina margþættu mynd menningarsamfélaga hánorðursins. Fjöltyngd útgáfa á íslensku, ensku, frönsku, færeysku, dönsku, norður-sami, rússnesku og inuktitut. Útgáfan er til á 15 tungumálum á norðurslóðum.Þessi útgáfa er gefin út í samstarfi við Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands.

Le Nord est un espace imaginé et représenté depuis des siècles par les artistes et les écrivains du monde occidental, ce qui a mené, au fil du temps et de l'accumulation successive de couches de discours, à la création d'un « imaginaire du Nord » - que ce Nord soit celui de la Scandinavie, du Groenland, de la Russie ou du Grand Nord, ou encore des pôles. Or les Occidentaux ont atteint le Pôle Nord il n'y a qu'un siècle, ce qui fait du « Nord » le produit d'un double regard, de l'extérieur - les représentations, surtout occidentales - et de l'intérieur - les cultures nordiques (inuites, scandinaves, cries, etc.). Les premières étant souvent simplifiées et les secondes méconnues, si l'on souhaite étudier le « Nord » dans une perspective d'ensemble, nous devons donc poser deux questions : comment définir le Nord par l'imaginaire ? Selon quels principes éthiques devons-nous considérer les cultures nordiques pour en avoir une vue complète, incluant notamment celles qui ont été minorées par le Sud ? Nous répondrons ici à ces deux questions, d'abord en définissant l'imaginaire du Nord, puis en proposant un programme intégrateur pour « recomplexifier » l'Arctique culturel. Édition multilingue en islandais, mais aussi en anglais, en français, en féroïen, en danois, en sâme du Nord, en russe et en inuktitut. Des éditions existent dans 15 des langues du Nord. Chaque édition contient un jeu différent de 7 langues, pour illustrer la diversité des langues du Nord et de l’Arctique.

Chartier, Daniel, Mikä on kuviteltu pohjoinen? Eettisiä periaatteita [Qu'est-ce que l'imaginaire du nord ? Principes éthiques - en islandais], Montréal et Rovaniemi, Imaginaire Nord, Coll. «Isberg», 2020, 162 p.